In de nieuwe editie van Impact Magazine staat het thema ‘oorlog en literatuur’ centraal. Hoe gaan schrijvers in hun werk om met het oorlogsverleden en op welke manieren kunnen oorlogstrauma’s in literatuur worden verbeeld? In dit nummer vind je onder meer een openhartig interview met Arnon Grunberg over zijn eigen relatie tot de Tweede Wereldoorlog, een interview met Roxane van Iperen over haar bestseller ’t Hooge Nest en mijn beschouwing van de dichtbundel Hogere natuurkunde van Ellen Deckwitz, over de oorlogstrauma’s van haar oma in Nederlands-Indië.

In Joost de Vries’ Rustig aan, tijger stappen we in een wereld van glitter en glamour, van flitsende reclamebureaus en luxueuze lofts. Van mensen die het gemaakt hebben – en die daar maar niet gelukkig mee weten te zijn. Ik schreef een uitgebreide kritiek voor DW B.

Voor de nieuwe Cultuurkrant van het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) schreef ik een column over mijn ervaringen met het verzorgen van digitale schrijflessen. Ook interviewde ik Dennis van Galen over zijn ervaringen als kersverse directeur van CREA, Amsterdams grootste cursuscentrum, ook in coronatijd.

Mooi nieuws: de Bibliotheek Venlo krijgt de komende jaren stapsgewijs meer subsidie van de gemeente – mede dankzij de benchmark die Thomas van Dalen in opdracht van de Gemeente Venlo uitvoerde. Voor de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) sprak ik over deze benchmark en financiering met Van Dalen, bibliotheekdirecteur Geja Olijnsma en cultuurwethouder Marij Pollux, die allen bijzonder blij zijn met het resultaat.

In 2018 debuteerde literatuurwetenschapper Daan Borrel met Soms is liefde dit, waarin ze na een vluchtige kus met een andere man besluit haar vriend een brief te schrijven waarin ze haar eigen seksualiteit onder de loep neemt. Haar nieuwe boek, Jaar van het nieuwe verhaal, kan worden gelezen als het vervolg. Mijn recensie is te lezen in Medisch Contact.

Zeven kantjes vulde Ronald Giphart begin jaren negentig met niet minder dan 151 mogelijke titels voor zijn romans en verhalen. Scheldwoorden en Latijnse gemeenplaatsen, literaire termen en grove woordgrappen wisselen elkaar af. Ze bieden een intrigerend inkijkje in zijn gedachten. Ik analyseerde ze voor het Literatuurmuseum.

De droom: het perfecte speelveld voor een dichter. Een symbolisch spel waarin werkelijkheid en fantasie met elkaar verweven raken, ruimte laten voor vrije associaties, alledaagse situaties en diepgravende, metaforische betekenissen. Het is die plek die Erik Bindervoet onderzoekt in zijn dichtbundel De droom van eb inkt diervoer. Mijn recensie is te vinden in het nieuwe nummer van Awater.

Het aantal alleenstaanden en echtscheidingen is nog nooit zo hoog geweest. Hoe komt het toch dat de zoektocht naar de ware zo lastig is geworden? En: wat kunnen we eraan doen om goed samen oud te worden? Ik onderzocht het voor Libelle.

Meerdere celebrity’s verklaarden al openlijk de liefde aan Notes to Self – Nederlandse titel: Alles wat ik niet kan zeggen – van debutant Emilie Pine. Met haar bundeling van zes verhalende essays stal de Ierse hoogleraar modern drama de harten van onder meer actrice Lena Dunham en schrijfster Anne Enright, die beurtelings verklaarden dat het boek hen aan het huilen had gebracht en hen Emilie had doen omarmen als hun beste vriendin.

De afgelopen tijd lieten bibliotheken in het hele land zich van hun meest wendbare kant zien: in hoog tempo tuigden zij nieuwe producten en diensten op, om zo hun leden en bezoekers, ondanks hun sluiting, toch te kunnen blijven bedienen. Nu denken zij na over manieren waarop zij straks weer veilig hun deuren kunnen openen. Voor de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) sprak ik met bibliotheekdirecteuren uit het hele land, die zich allemaal met een eigen focus richten op de toekomst.

Gasthuis, het poëziedebuut van Laurine Verweijen, is geen schrijven over verlangen, maar is geschreven vanuit verlangen, zo laat uitgeverij Van Oorschot weten. Gasthuis gaat niet over hormonen, maar is opgetekend ‘met een lichaam en gemoed vol hormonen’, dat de woorden hun eigen kant op stuurt. Ik recenseerde haar bundel voor De Reactor.

Als een van de weinigen in deze wereld had ik nog nooit een boek van Herman Brusselmans aangeraakt. Tot enkele weken geleden, toen ik Bloed spuwen naar de hematoloog opensloeg. Ik kreeg een spoedcursus Brusselmans: deze schrijver voert je terug naar een tijd waarin vrouwen zich op hun onderdanigst gedroegen, raciale grappen bon ton waren en dwergen nog een legitieme bron van hilariteit.

In augustus 2020 verschijnt mijn tweede roman, Vluchthaven, bij Querido. Wanneer de Indonesische echtgenoot van haar grootmoeder overlijdt, reist Hannah af naar zijn geboorteland. Niet alleen om zijn as uit te strooien, maar ook om beter te begrijpen wie deze getraumatiseerde man was. Was hij echt liever daar dan hier, liever dood dan in leven? Zo onderneemt Hannah een eenzame zoektocht naar geluk, die vele vormen aanneemt, en die laat zien hoe we elkaar soms pas na de dood beter begrijpen.

Vandaag wordt Marga Minco honderd jaar. Wie de typische jaren negentig-foto’s van haar zeventigste verjaardag bekijkt, ziet daarop literaire grootheden als Bernlef, Vroman en Kouwenaar op een te kleine bank met een uit elkaar vallend stukje taart. Ik verbaasde me erover hoe Minco ook toen al een leven achter de rug had – en bovendien, zo weten we nu, nog een heel leven voor zich.

In de nieuwe Cultuurkrant van het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) wordt uitgebreid stilgestaan bij een relatief nieuw begrip: cultureel vermogen. Hoe zorgen we ervoor dat mensen zich cultureel blijven ontwikkelen? En wat gebeurt er in de speciale proeftuinen die rond dit begrip zijn ingericht?

De briefjes die Connie Palmen aan haar collega en goede vriend Adriaan van Dis schreef, zijn te lezen als lessen in liefhebben. Ze laten zien hoe je intimiteit uitdrukt op papier – een vaardigheid die in tijden van afstand misschien wel belangrijker is dan ooit.

Het coronavirus houdt ook de Nederlandse bibliotheeksector in zijn greep. Hoe deed het coronavirus de afgelopen weken langzaam maar zeker zijn invloed gelden en op welke inventieve manieren zetten bibliotheken hun werkzaamheden voort? Een terugblik en een stand van zaken lees je in mijn artikel voor Bibliotheekblad.

Een eigentijdse woonwinkel waarin boeken de sfeermakers zijn. Die indruk krijgt de bezoeker wanneer hij via de rode loper cultuurcentrum CulturA & Zo in Nootdorp betreedt. Eind 2019 opende het vernieuwde gebouw haar deuren en onlangs verwelkomde men reeds de 55.000ste bezoeker. De Koninklijke Bibliotheek (KB) besloot een college aan het succesverhaal te wijden, waarin ook de grote invloed van het StoryHouse in Chester een prominente plaats kreeg.

Een naamloze vrouw zoekt na de dood van haar man haar heil in het troosteloze, winterse Italië. De rouw is overal. Toch wordt het nergens sentimenteel in Esther Kinsky’s Kreupelhout.

Op vrijdag 24 januari vond in het Haagse Mauritshuis het symposium De bieb in actie plaats. Bibliotheekdirecteuren en wethouders gingen in discussie over de vermaatschappelijking van de bibliotheek.
Met onder meer Mariëtte Hamer, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER), PvdA-fractievoorzitter Lodewijk Asscher en Volkskrant-columnist Sheila Sitalsing.

De nieuwe editie van poëzietijdschrift Awater is uit! Met daarin ook mijn recensie van Jens Meijens debuut Xenomorf: een welkome afwisseling tussen het grootse perspectief van de aarde die onder onze voeten afbrokkelt en het persoonlijke van de kwetsbare herinnering.

Vanaf nu mag ik me conservator van het Literatuurmuseum noemen! Samen met onder anderen Alma Mathijsen, Bregje Hofstede, Ellen Deckwitz, Hanna Bervoets, Lieke Marsman en Nina Polak laat ik mijn licht schijnen op bijzondere stukken uit de collectie. Voor mijn eerste bijdrage dook ik in het archief van Neeltje Maria Min, aan wier zwijgzaamheid we misschien wel het grootste deel van haar oeuvre te danken hebben.

Met Game of Poems schreven de gelauwerde dichters Ellen Deckwitz, Thomas Möhlmann en Ingmar Heytze een bundel die een ode brengt aan de hitserie Game of Thrones. Het resultaat is noch geschikt voor de leek noch voor de doorgewinterde kenner, concludeerde ik. Mijn recensie is te lezen in de nieuwe Poëziekrant.

‘Met Pastorale geeft Enter een prachtig podium aan de jeugd die in zijn eerdere boeken al subtiel doorschemerde.’ Voor De Reactor recenseerde ik Stephan Enters nieuwe roman, die al werd gelauwerd door onder meer de Volkskrant, Trouw en NRC, werd genomineerd voor de NRC Lezersprijs en werd bekroond tot Boek van de Maand bij De Wereld Draait Door.

Met de kerstdagen in het vooruitzicht sprak ik voor CultuurWerkt! met Milan van Waardenburg, die in de musical Anastasia een van de hoofdrollen vertolkt. Over de rol die hij inmiddels al meer dan driehonderd keer speelde, zijn dagelijkse showrituelen en de grootsheid van deze musical 2.0.

Gisteren verscheen bij uitgeverij Van Oorschot Pastorale, de nieuwe roman van Stephan Enter – de schrijver aan wie ik mijn masterscriptie wijdde, en die ik intens bewonder. Tegelijkertijd verschijnt in het nieuwe nummer van literair tijdschrift Tirade nu mijn analyse van de rol van geluk in zijn oeuvre.

Rebecca Makkais lijvige roman Een stralende toekomst – de Nederlandse vertaling van The Great Believers – begint in 1985, midden in een uitvaartdienst. En niet zomaar een: de aidsepidemie eist slachtoffers, en hoofdpersoon Yale verliest vriend na vriend, totdat hij alleen Fiona, de jongere zus van een van zijn beste vrienden, over heeft om hem gezelschap te houden.

Op 7 november is Amy Herman een van de sprekers tijdens de conferentie Wat zie jij? in het Rijksmuseum. Deze Amerikaanse advocate en kunsthistorica is ervan overtuigd dat beeldende kunst en fotografie uitgelezen middelen zijn om oplettend te leren kijken. Ik interviewde haar voor LKCA’s Cultuurkrant. Ook voelde ik Koos Hogeweg van het Antwerpse Stormkop aan de tand over hun succes.

Onder de millennialgeneratie, grofweg geboren tussen 1980 en 2000, leeft een sterke behoefte aan vrijheid, flexibiliteit, zingeving en inspiratie, ook op de werkvloer. De toptalenten van deze generatie lok je dan ook niet met een riant salaris, een vast contract of een mooie leaseauto. Maar hoe dan wel? Ik onderzocht het voor CultuurWerkt!.

De nieuwe Cultuurkrant van het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) is uit! Met interviews van mij met Jan ten Berge en Mohssine Dahhan over de nieuwe subsidieregeling voor archeologie van het Fonds voor Cultuurparticipatie en met Lucas Westerbeek over het belang van beeldeducatie in ons onderwijs.

Frédéric Beigbeder (1965) begint zijn roman met een belangrijke mededeling: alle wetenschappelijke ontwikkelingen die in Een leven zonder einde voorkomen, zijn gepubliceerd in Science of Nature. En dat zullen we weten: Beigbeders zoektocht is doorspekt met theorieën en grondige overpeinzingen.

Met een bibliotheeksector die zo sterk in beweging is, komt ook verandering in de loopbaankansen die de bibliotheek biedt. Vergrijzing, digitalisering en bezuinigingen stellen bibliotheken en hun HR-afdelingen voor nieuwe uitdagingen. Hoeveel reden hebben we om positief of juist negatief te zijn over de loopbaanperspectieven en doorgroeimogelijkheden die de bibliotheeksector biedt?

Van de drie pubers in de debuutroman van Oostenrijkse schrijfster Mareike Fallwickl wil er één niet deugen. Zijn wangedrag ontrafelt door de blik van de anderen, die hem met bewondering en angst bekijken.

In een vernuftig weefwerk van terug- en vooruitblikken schildert Dörte Hansen in Middaguur een waardig beeld van het platteland, waar het verleden de boventoon voert.

Voor De Reactor recenseerde ik Adam van Wanda Reisel – en ik was kritisch: ‘Reisel heeft met Adam twee verschillende boeken met elkaar willen vervlechten. Het resultaat mag helaas niet meer dan de som der delen heten.’

Jeanne, de hoofdpersoon uit Berthe Spoelstra’s debuutroman Schemerland, praat niet meer. Ze ligt diep weggezonken in haar matras en strekt haar armen uit. Zelfs het pakken van een glas water op haar nachtkastje kost haar te veel moeite.

Siel Verhanneman schreef met haar debuut ‘een mooi associatiespel van twee hulpbehoevende geesten die evenveel uitspreken als verzwijgen, om elkaar heen draaien, elkaar proberen te bereiken, maar in plaats daarvan de lezer vooral hun eigen, geïsoleerde levens tonen. Saskia en Lander zijn twee gesloten boeken, die Siel Verhanneman op vernuftige wijze voor ons openpeutert.’

Takis Würgers roman Stella deed in Duitsland behoorlijk wat stof opwaaien: het boek over Gestapo-misdadigster Stella Goldschlag, die honderden Joden verried, zou vooral laten zien dat jonge Duitse schrijvers de Tweede Wereldoorlog enkel gebruiken als fletse achtergrond waartegen ze hun verhalen zich laten afspelen. Die visie doet Würgers roman weinig recht, betoogde ik in NRC.

De nieuwe editie van poëzietijdschrift Awater is uit! In dit nummer bespreek ik de nieuwe bundel van Liesbeth Lagemaat, verschenen bij uitgeverij Wereldbibliotheek. Ik word onder meer vergezeld door Ahmed Aboutaleb, Ted van Lieshout, Willem Jan Otten en Thomas Möhlmann.

‘Waarom schrijf ik twintig jaar na Legende van een zelfmoord weer over mijn vader?’ vraagt David Vann in het voorwoord van zijn nieuwste roman Heilbot op de maan. Het antwoord ligt in het hem tot dan toe onbekende verhaal dat zijn stiefmoeder hem onlangs vertelde.

De derde Poëziekrant van dit jaar is uit! Voor deze editie besprak ik de nieuwe bundel van Elly de Waard én verse vertalingen van e.e. cummings.

Is een meesterwerk nog steeds een meesterwerk als de schrijver in kwestie het al eens eerder heeft geschreven? Voor DW B boog ik me over Grand Hotel Europa van Ilja Leonard Pfeijffer, genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs.

Dit jaar was ik social media manager tijdens een van de gezelligste Koningsnachtfestivals van Nederland: het Delftse Oranjekoorts.

We kennen de een jaar geleden overleden F. Starik, pseudoniem van Frank von der Möhlen, als kunstzinnige alleskunner: niet alleen was hij dichter en prozaschrijver, ook hield hij graag de camera, de microfoon en het penseel vast.

In zijn nieuwe roman De ommelanden laat Elvis Peeters zien hoe een stadse dame de provincie in trekt. Surveillerende buurtelingen drijven haar in het nauw.

De nieuwste roman van Hanneke Hendrix, Aswoensdag, verhaalt over het hectische leven van Marit, die ten einde raad begint aan haar laatste ivf-poging als ze een telefoontje krijgt dat haar vergeetachtige moeder niet langer voor zichzelf kan zorgen.

Het beroep van volksteller wordt in Nederland al een tijd niet meer beoefend, maar in de VS nog wel. In de roman Census van de Amerikaanse schrijver Jesse Ball gaat het hoofdpersonage als zodanig op pad, en niet zomaar: als hij hoort dat hij ongeneeslijk ziek is, besluit hij nog één grote reis te maken – met zijn zoon, die het syndroom van Down heeft.

In de tweede 2019-editie van de Poëziekrant staat niet alleen mijn uitgebreide recensie van René Huigens nieuwe bundel Steven!, maar ook eigen poëzie.

Na haar geprezen debuut De gelukkigen begint Kristine Bilkau ook haar nieuwste roman veelbelovend. Mijn totaaloordeel over Een liefde, in gedachten, verschenen bij uitgeverij Cossee, vind je in NRC Handelsblad en nrc.next.

Hypertoegespitste apps als Veganific, Tastebuds en Tindog zijn wel lekker efficiënt, maar hebben we daar nog wel genoeg te kiezen? Voor HP/De Tijd boog ik me over de nieuwe verzuiling in het online datelandschap.

In De zeven zintuigen buigt neurowetenschapper en psychiater Iris Sommer zich over de vraag hoe ons eigen ik onze waarnemingen kleurt. De boodschap: in alles wat je ziet, hoort, ruikt, proeft en voelt spelen ieders eigen verwachtingen, vermoedens en vooroordelen een doorslaggevende rol.

Introverten en extraverten worstelen zich door hun schooltijd heen in De zoon van mijn moeder van Markus van der Graaff en in Nederhalfrond van J.Z. Herrenberg. Voor DW B onderwierp ik hen aan een vergelijkende lezing.

De eerste wankele stapjes van chat fiction op Nederlandse bodem: voor HP/De Tijd volgde ik WhatsApp-thriller Ontspoord van NS.

Moeder van glas is een waarheidsgetrouwe weergave van Roos Schlikkers jeugd, waarin ze mocht kleien met boter en op zijn tijd een advocaatje toegeschoven kreeg. Voor de buitenwereld zag dat er vast uit als een kinderspeelparadijs; voor het gezin waren het vage tekenen van het manisch-depressieve label dat Schlikkers moeder pas na haar zestigste opgeplakt zou krijgen.

Voor Medisch Contact recenseerde ik het Iranese No Date, No Signature in Rialto in Amsterdam. De film viel alvast in de prijzen in Venetië, Chicago en Bratislava.

Vandaag te lezen in NRC en nrc.next: mijn recensie van Lara Taveirnes roman Kerkhofblommenstraat, verschenen bij uitgeverij Prometheus, waarin roddels rondzoemen in Vlaamse plattelandstaal.

Voor wie zin heeft in een lang gedicht én een krimi ineen: lees Simeliberg van Michael Fehr, verschenen bij Uitgeverij Koppernik.

Voor rekto:verso boog ik me over Drift van Bregje Hofstede, verschenen bij Das Mag – een intiem liefdesportret vol angst en wijsheid.

Met de LocHal, Tilburgs centrale vestiging, is de Nederlandse bibliotheekbranche weer een kroonjuweel rijker. Met directeur Peter Kok, manager Angélique de Kort en projectleider Pieternel Thijssen mocht ik al voor de opening een kijkje nemen bij dit baanbrekende gebouw, dat oud met nieuw verbindt.

Voor De Reactor schreef ik over de barre relatie tussen vader en zoon in Jaap Robbens Zomervacht.

Voor Vrij Nederland legde ik uit waarom we alumni beter moeten begeleiden bij het vinden van hun plek in het werkende bestaan.

Caro Van Thuyne geeft in haar debuut Wij, het schuim het woord aan onverwachte observatoren als de golf en het doodshoofdaapje, die hun zegje doen over liefde en lijden. Mijn oordeel is in NRC te lezen.

Altijd fijn, de landsgrenzen over: voor het Vlaamse rekto:verso mocht ik me uitlaten over Eva Posthuma de Boers spel met fictie en feit.

Met Kus schotelt debutant Julien Ignacio (1969) de lezer een emotionele interne monoloog van een gebroken vader voor, gericht aan zijn zieke negenjarige zoontje.

Ik wist dat het LONK Magazine van Probiblio, met 25 interviews met leesexperts uit de bibliotheekwereld, een pareltje zou worden, maar dat ik op de cover zou staan…

In Vrij Nederland mocht ik vertellen over het nare marketingbijsmaakje dat sport heeft gekregen.

In NRC schreef ik over Er is niemand bij de kalveren, het debuut van de Duitse Alina Herbing. Voor wie na Marieke Lucas Rijneveld en Lize Spit op zoek is naar plattelandsavontuur buiten de grenzen van ons taalgebied.

Voor HP/De Tijd beantwoordde ik de vraag waarom we zo massaal weglopen met de boeken van Yuval Noah Harari.

Aminatta Forna’s Paradox van geluk verhaalt over de multiculturele vriendschap tussen de Amerikaanse Jean, die Londense stadsvossen bestudeert, en de Ghanese traumapsychiater Atilla.

Of de extra klusjes van Yvon elkaar niet in de weg lopen? Daar piekert heel Nederland zich nu suf over – en ik piekerde mee.

‘Wie Rafael Chirbes’ Paris-Austerlitz leest, heeft het gevoel een herontdekking van een verloren gewaande roman in handen te hebben.’ Voor Medisch Contact besprak ik deze roman.

Willem Brakman (1922-2008) en Simon Vestdijk (1898-1971) waren beiden gelauwerde schrijvers, maar zij hadden meer gemeen.

‘Altijd interessant wanneer een cultureel object bij critici zulke scherpe tegengestelde reacties oproept.’ Mijn bespreking van Oscar van den Boogaards Kindsoldaat lees je bij DW B.

Voor De Reactor boog ik me over De avond is ongemak, de veelgeprezen debuutroman van Marieke Lucas Rijneveld.

Enkele van mijn gedichten verschenen in nummer 466 van Tirade, samen met werk van onder meer Thomas Möhlmann en Roos van Rijswijk.

Enkele van mijn gedichten verschenen in het literaire tijdschrift DW B.

Met Siebe Bluijs wisselde ik van mening over het afstandelijke samenspel tussen natuur en mens in Hoe ik een bos begon in mijn badkamer van Maartje Smits en Het tegenovergestelde van een mens van Lieke Marsman.

Normaal. Doen. Het klinkt zo eenvoudig. Maar wat is dat eigenlijk, normaal doen, vroeg Vrij Nederland. En wat doe je als je vindt dat iemand níét normaal doet? Mijn antwoord lees je hier.

Voor Lood Magazine interviewde ik Max Porter, die met zijn debuut Verdriet is het ding met veren de Europese Literatuurprijs won, en onder meer werd genomineerd voor de Goldsmiths Prize, The Guardian First Book Award en de Dylan Thomas Prize.