Het ziet er niet goed uit voor Nederland in KliFi, Adriaan van Dis’ nieuwste, dystopische roman: je loopt maar beter in de pas van de overheid en klimaatrampen ontwrichten de samenleving. Het is aan een schrijver om alsnog verbinding te zoeken, concludeer ik in mijn recensie voor De Lage Landen.

Sommige vrienden en familieleden kijken reikhalzend uit naar het moment dat ik een verhaal of gedicht over ze zal schrijven. Anderen deinzen voor die gedachte terug. De keuze is aan mij als schrijver, die alles mag doen, zolang het woord fictie of roman maar op het omslag prijkt. En toch voel ik me verantwoordelijk voor de effecten die mijn woorden teweeg kunnen brengen. Ik vertel erover in mijn nieuwe column voor LeidsCement.

Transgenders laten steeds meer van zich horen, en ook het fictiepersonage dat worstelt met het onderscheid tussen man en vrouw stapt langzaam maar zeker in het licht. In hun recente boeken proberen Yolanda Entius, Mariken Heitman en Marieke Lucas Rijneveld gendertwijfels begrijpelijk te maken voor een groter publiek – in de vorm van vergelijkingen met Moeder Natuur. Lees mijn analyse voor De Lage Landen in het nieuwste nummer of online.

Het wordt steeds belangrijker dat data gemakkelijk vindbaar, toegankelijk, uitwisselbaar en herbruikbaar zijn. Ook tijdens de uitreiking van de Nederlandse Dataprijs stonden deze FAIR-principes centraal. Welke initiatieven vielen daar in de prijzen en wat zegt hun bestaan over de stand van FAIR data? Daarover schreef ik een artikel voor IP | vakblad voor informatieprofessionals.

Al mijn hele leven krijg ik vragen over hoe het is om enig kind te zijn. Of het niet saai en stil is. Of ik geen broer of zus mis. Waarom mijn ouders niet meer kinderen hebben gekregen. Veel van die vragen veronderstellen een gebrek – een gebrek dat ik zelden heb gevoeld. Ook uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat enig kinderen en hun ouders gemiddeld zeker niet ongelukkiger zijn dan grotere gezinnen. En toch gaat het maar zelden over alles wat je cadeau krijgt door als enig kind op te groeien. Over al die cadeaus schreef ik een artikel voor Libelle – te vinden in het nieuwste nummer en online.

Toen Theo en Angelique, eigenaar van webwinkel Boet-Stijl, hun droomhuis vonden, wisten ze één ding zeker: alles wordt wit. Voor Libelle sprak ik met hen over de kunst van een licht en tegelijkertijd warm interieur. Het nieuwe nummer ligt nu in de winkel.

De bundel Rijpe velden van vrolijkheid van Truus Roeygens is een zelfonderzoek naar de aard van blijdschap. Mijn recensie is te lezen in het nieuwe nummer van poëzietijdschrift Awater.

Misschien wel een van de bijzonderste interviews waarvan ik ooit onderdeel ben geweest: het gesprek dat ik met mezelf voerde voor Bazarow Magazine. Over schrijven als openhartigheid, een boek dat ook na verschijning blijft groeien en het aparte genre dat het interview is.

Tegenwoordig lijkt een groot deel van het schrijverschap uit zelfpromotie te bestaan. En dat terwijl schrijven bij uitstek een solistische en onzichtbare bezigheid is, die in schril contrast staat met al die spotlights. Voor cultureel ondernemersplatform LeidsCement schreef ik een column over dat ingewikkelde contrast.

De Deense ontwerper Pernille Folcarelli brengt bloemen en planten op kunstzinnige wijze over op kussens, posters, ansichtkaarten en behang. Voor Libelle gaf ik een inkijkje in haar sfeervolle atelier en huis. Je vindt het artikel in het nieuwste nummer, dat nu in de winkel ligt.

Joost Oomen en Hans Depelchin debuteerden eind 2020 beiden vlak voor hun dertigste met een absurdistische roman. Een genre dat zich lastig laat recenseren, beargumenteerde ik voor Vlaams literair tijdschrift DW B.

Jaarlijks onderscheidt het Victorine van Schaickfonds publicaties die vernieuwing in het informatievak stimuleren. Dit jaar viel de eer te beurt aan Cornelis van Lit (penning), Helena Schöb (scriptieprijs), muziekbibliotheek De Intro (aanmoedigingsprijs) en Eimer Wieldraaijer (oeuvreprijs). Voor IP | vakblad voor informatieprofessionals ging ik met Van Lit en Schöb in gesprek over hun onderzoeken en ambities.

2020 was voor mij boven alles het jaar waarin mijn tweede roman verscheen. Hoewel veel mensen het schrijverschap lijken te zien als een hoger levensdoel, zijn mij het afgelopen jaar wonderlijk genoeg vooral veel aardse vragen gesteld over het aantal tot nu toe verkochte exemplaren. Voor cultureel ondernemersplatform LeidsCement schreef ik een column over onze menselijke getallendrang: van het opdelen van de tijd in jaren, maanden, minuten en seconden tot het reduceren van het verschijnen van een roman tot het aantal maal dat het boek over de toonbank gaat.

Toen ik van Het Financieele Dagblad de vraag kreeg een brief te schrijven aan een dierbare, hoefde ik niet lang na te denken: dat zou mijn oma zijn, wier liefde en verdriet als inspiratie mochten dienen voor Vluchthaven. Ik had toen niet durven dromen dat mijn verhaal naast de brieven van zulke bewonderenswaardige medeauteurs zou mogen verschijnen – Stefan Hertmans, Joke Hermsen, Abdelkader Benali en Daan Heerma van Voss – en dat er zo’n mooie tekening van Eline Schipperen bij zou worden geplaatst. De brief verscheen in de kerstspecial van de zaterdagbijlage en online.

Perhaps all pleasure is only relief, schreef William S. Burroughs in zijn vroege roman Junkie. De beroemde uitspraak over zijn drugsverslaafde hoofdpersoon lijkt ook de diagnose van een jonge generatie vandaag te zijn. Wordt de millennial verondersteld om ondernemer van de eigen biografie te zijn, dan schuilt de opluchting in het loslaten.

De nieuwe Rijswijk.special is uit! Voor deze editie sprak ik met Cor van den Heuvel, directeur van opleidingsbedrijf IW Zuid-Holland, en Saskia du Bois en Sander Meijers van de gemeente Rijswijk, over de koppeling tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Ook interviewde ik Guido Schmitt, eigenaar van FRESCH Real Estate, die de Rijswijkse Plaspoelpolder laat kennismaken met een nieuwe manier van bouwen en werken. In hetzelfde gebied verrijst ook At The Park: een innovatief ecosysteem waarin wonen, werken, leren en verblijven samenkomen.

De nieuwe editie van Delft.business staat in het tegen van het thema versnellen of vertragen. Daarover ondervroeg ik Walter Vermeulen, directeur van Ter Steege Bouw Vastgoed West, Melanie Haaksma, oprichter van We Are Delft, en topkok Yuri Verbeek.

Geschiedenislessen tot leven laten komen: dat is het doel van theatermaker en historica Anita Ros. Voor de nieuwe editie van de Cultuurkrant van het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) interviewde ik haar samen met docent Geke Jagt, die met Anita’s lessen aan de slag ging. Ook ondervroeg ik beeld- en performancekunstenaar Petra van Aken over haar workshops, waarmee zij mensen helpt vrijer te bewegen.

In de derde klas van de middelbare school koos ik voor het profiel Natuur & Techniek. Niet alleen omdat ik naar de TU Delft wilde om Industrieel Ontwerpen te studeren, maar stiekem ook vanwege de venijnige veronderstelling dat een bètaprofiel je verder zou brengen dan een alfavakkenpakket. Voor cultureel platform LeidsCement schreef ik over dat keuzemoment, en de blijdschap waarmee ik sindsdien mijn leven met cultuur vul.

Het nieuwe wintermagazine van CultuurWerkt! is uit. Op de cover prijkt actrice Jouman Fattal, die tijdens de coronaperiode voor Storytel alle delen van de Harry Potter-serie opnieuw insprak. Ik interviewde haar over deze eervolle taak. Ook voelde ik violist en componist Myrthe van de Weetering en Peter Pels, communicatiemanager bij het Flevoziekenhuis in Almere, aan de tand over hun werkdag.

Gaat dit boek over je eigen leven? Zo ja, sta je in voor de consequenties? Het zijn deze vragen die Condities, het recentste boek van Thomas Heerma van Voss, op de achterflap aan de lezer stelt. Ze dwingen je stil te staan bij de biografische waarde van het boek – nog niet eens zozeer bij de mate waarin de roman gebaseerd is op het leven van de auteur, maar meer bij de overlap met ons eigen leven die we als lezer, naar verwachting van uitgever Das Mag, zullen aantreffen wanneer we Condities openslaan. Ik besprak het boek voor De Reactor.

Begin oktober werd het Bibliotheekconvenant 2020-2023 ondertekend, waarin afspraken zijn gemaakt over de belangrijkste maatschappelijke opgaven die bibliotheken en de overheid de komende drie jaar gaan aanpakken. Daartoe werken de betrokken partijen aan een Netwerkagenda, waarin hun gezamenlijke doelen tot uiting komen. In dat kader zal ik de komende tijd belangrijke spelers uit het veld interviewen over hun ambities.

Als kind was modeontwerper Michael Barnaart al dol op de jurken van Jans. Nu mag hij haar zelf tekenen én kleden. Inspiratie vindt hij in zijn Winterswijkse vakantiehuisje. Het ademt de sfeer van de jaren zeventig, de tijd waarin de familie het licht zag. Voor Libelle mocht ik Michael ondervragen over zijn bijzondere relatie met de stripfamilie en de tijd waarin zij rondlopen.

Het is blijkbaar je lot wanneer je als schrijvende vrouw relaties aangaat met beroemde dichters: je eigen werk verdwijnt naar de achtergrond. Het overkwam ook Clara Eggink, die achtereenvolgens in het huwelijk trad met de dichters J.C. Bloem en Jan Campert. Voor het Literatuurmuseum boog ik me over haar continue worsteling met de literaire wereld.

Deze zomer vierde ik in de hortus botanicus in Delft de verschijning van Vluchthaven. Net als alle andere stappen in het publicatieproces verliep ook de planning van deze avond anders dan gewoonlijk. Voor cultureel platform LeidsCement schreef ik over een boek uitbrengen in coronatijd, en over de literaire wereld die langzaam weer wakker wordt.

Niet alleen in de echte wereld wordt uitgebreid gereflecteerd op het coronavirus; ook in fictie dook het thema algauw op. Sarah Sluimers novelle De Stilte verhaalt over de wereld een twintigtal jaren na de lockdown, hier de Stilte genoemd. Ik recenseerde het boek voor Medisch Contact.

Eerder dit jaar sprak ik bibliotheekdirecteuren door het hele land over de sluiting en heropening van hun bibliotheek als gevolg van de maatregelen rondom het coronavirus. In deze serie dubbelinterviews gaan bibliotheekdirecteuren met elkaar in gesprek over de tweede coronagolf, die ook hun dienstverlening beïnvloedt.

De nieuwe editie van literair tijdschrift Awater is uit! Met daarin mijn bespreking van Annemarie Estors nieuwe bundel De bruidsvlucht, waarin zij een groen liefdesspel schetst.

Twee jaar lang was Maud Vanhauwaert stadsdichter van Antwerpen. Het prachtig vormgegeven Het stad in mij doet verslag van de projecten die ze in die periode uitvoerde – in opdracht of uit eigen beweging, alleen of in samenwerking, met veel of weinig publiek, maar altijd met de stad Antwerpen als achtergrond. Voor De Reactor nam ik dit veelkantige overzicht onder de loep.

De zoektocht van kunstenaar Lia naar een tweede huis eindigde in de bossen van haar geboorteplaats Giethmen. Architect Daniel bouwde er een duurzaam huis voor haar – minimalistisch en tegelijkertijd van alle gemakken voorzien. Ik mocht Lia en Daniel interviewen over hun samenwerking tijdens dit bijzondere project. Hun verhaal staat deze maand op de cover van vtverbouwen, die deze keer compleet in het teken staat van het huis van de toekomst.

In de ‘Opmerking vooraf’ waarmee Judith Schalansky Inventaris van enkele verliezen opent, biedt zij de lezer meteen wat de titel ons belooft: ze geeft een overzicht van de zaken die verloren zijn gegaan tijdens het werken aan dit boek. Het is de opmars voor een rijke verhalenbundel over wat verdwijnt en nooit meer terugkomt.

In de poëziereeks Binnenin plaatst literair tijdschrift De Revisor elke donderdag een nieuw gedicht van een Nederlandse of internationale dichter op haar website. Deze week was mijn gedicht Diepvriesfruit aan de beurt.

De agrarische sector blijft een terugkerend element in het leven van Tjerk-Martijn Mulder. Een bij uitstek duurzame branche, die de bank én Mulder terugbrengt naar de basis: zorgen voor de maatschappij. Voor Delft.business ging ik met hem in gesprek over de bank en het Delft van de toekomst.

Voor het boek Zorg, onder redactie van Arko Oderwald, Koos Neuvel en Abel Thijs, schreef ik een essay over de architectuur van de zorg in literatuur. Ik richtte me op de romans Kus van Julien Ignacio en Het lot valt altijd op Jona van Mark Boog, die ieder op hun eigen manier laten zien hoe het ziekenhuis in fictie kan worden weergegeven.

Het nieuwe nummer van Poëziekrant is uit! Met in deze septembereditie vier gedichten van mij.

Hedendaagse auteurs als Saskia De Coster, Sheila Heti en Rachel Cusk leggen in hun werk het stereotiepe beeld van de vrouw als moeder haarfijn bloot. Toch laat de receptie van hun boeken zien hoe groot de schaamtecultuur blijft rondom vrouwen die bewust kinderloos zijn. Voor het nieuwe nummer van rekto:verso wijdde ik er een essay aan.

Het nieuwe magazine van CultuurWerkt! is uit. Ik interviewde theatermaker Tom de Ket over zijn nieuwe voorstelling en ging in gesprek met acteur Rop Verheijen en employee engagement specialist Tineke Druijf over hun werkdag.

Beeldend kunstenaar Sharina Gumbs weet het uit eigen ervaring: als je als zorgprofessional leert omgaan met je eigen stress, kun je je cliënten ook beter helpen. Voor haar kunstproject ontving zij de Gouden C. Voor de Cultuurkrant van het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) mocht ik haar vragen naar de kracht van abstracte kunst.

Bij Probiblio, de provinciale ondersteuningsinstelling voor bibliotheken in Noord- en Zuid-Holland, wordt innovatie met en voor bibliotheken serieus genomen. Het wordt zelfs als een proces gemanaged, in de vorm van De Nieuwe Leest. Voor het Vlaamse vakblad META ging ik in gesprek met adviseurs René Kronenberg en Karen Bertrams over de totstandkoming van nieuwe concepten, ideeën en businesscases voor bibliotheken, waarvoor zij samenwerkingen met sectoren en organisaties uit het hele land laten ontstaan.

Op 18 augustus 2020 verscheen mijn tweede roman, Vluchthaven, bij Querido. Wanneer de Indonesische echtgenoot van haar grootmoeder overlijdt, reist Hannah af naar zijn geboorteland. Niet alleen om zijn as uit te strooien, maar ook om beter te begrijpen wie deze getraumatiseerde man was. Was hij echt liever daar dan hier, liever dood dan in leven? Zo onderneemt Hannah een eenzame zoektocht naar geluk, die vele vormen aanneemt, en die laat zien hoe we elkaar soms pas na de dood beter begrijpen.

Voor het Literatuurmuseum mocht ik bladeren door de jeugdfoto’s van Remco Campert. In de baby die in de armen van zijn moeder ligt, in de kleuter achter een kruiwagentje, in de jongen die vanachter spiegelende brillenglazen naar de camera lacht, pen in de aanslag, zag ik de inmiddels 91-jarige rebel en schrijver die hij zou worden.

Schrijvers zijn de basis van onze branche, vindt Anne Zeegers, directeur van De Schrijverscentrale: zij maken tenslotte de verhalen die worden verspreid. In korte tijd tuigde zij samen met haar team en auteurs Schrijver op je scherm op, waarbij auteurs scholen en bibliotheken digitaal bezoeken. Ik interviewde haar voor Bibliotheekblad over dit project.

Hoe voeren bibliotheken hun taken uit in het gebied waarin en waarvoor zij werkzaam zijn? Bij welke kernfuncties liggen hun kansen en hun uitdagingen? En hoe zouden we het bibliotheekveld nog beter kunnen inrichten om die functies optimaal te vervullen? In een nieuwe serie interviews voor de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) nodig ik bibliotheekdirecteuren uit met een frisse blik te kijken naar de sector en haar taken.

Hoe verhouden het Finse en het Nederlandse bibliotheeklandschap tot elkaar? Samen met collega’s uit binnen- en buitenland onderzocht ik de overeenkomsten en verschillen tussen de bibliotheeksector in deze twee landen, die allebei op hun eigen manier streven naar vernieuwing en verbetering. Het onderzoekspaper verscheen in Library Management.

In de nieuwe editie van Impact Magazine staat het thema ‘oorlog en literatuur’ centraal. Hoe gaan schrijvers in hun werk om met het oorlogsverleden en op welke manieren kunnen oorlogstrauma’s in literatuur worden verbeeld? In dit nummer vind je onder meer een openhartig interview met Arnon Grunberg over zijn eigen relatie tot de Tweede Wereldoorlog, een interview met Roxane van Iperen over haar bestseller ’t Hooge Nest en mijn beschouwing van de dichtbundel Hogere natuurkunde van Ellen Deckwitz, over de oorlogstrauma’s van haar oma in Nederlands-Indië.

In Joost de Vries’ Rustig aan, tijger stappen we in een wereld van glitter en glamour, van flitsende reclamebureaus en luxueuze lofts. Van mensen die het gemaakt hebben – en die daar maar niet gelukkig mee weten te zijn. Ik schreef een uitgebreide kritiek voor DW B.

Voor de nieuwe Cultuurkrant van het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) schreef ik een column over mijn ervaringen met het verzorgen van digitale schrijflessen. Ook interviewde ik Dennis van Galen over zijn ervaringen als kersverse directeur van CREA, Amsterdams grootste cursuscentrum, ook in coronatijd.

Mooi nieuws: de Bibliotheek Venlo krijgt de komende jaren stapsgewijs meer subsidie van de gemeente – mede dankzij de benchmark die Thomas van Dalen in opdracht van de Gemeente Venlo uitvoerde. Voor de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) sprak ik over deze benchmark en financiering met Van Dalen, bibliotheekdirecteur Geja Olijnsma en cultuurwethouder Marij Pollux, die allen bijzonder blij zijn met het resultaat.

In 2018 debuteerde literatuurwetenschapper Daan Borrel met Soms is liefde dit, waarin ze na een vluchtige kus met een andere man besluit haar vriend een brief te schrijven waarin ze haar eigen seksualiteit onder de loep neemt. Haar nieuwe boek, Jaar van het nieuwe verhaal, kan worden gelezen als het vervolg. Mijn recensie is te lezen in Medisch Contact.

Het nieuwe zomermagazine van CultuurWerkt! is uit! Met daarin interviews van mij met Job Noordhof, hoofd Marketing, Communicatie en Verkoop bij het Koninklijk Concertgebouw, en Noortje Herlaar, hoofdrolspeler in het Bowie-musical Lazarus. Ook vroeg ik Merel Hoogland van Kunst.nl naar het belang van kunst aan je muur in thuiswerktijd.

Zeven kantjes vulde Ronald Giphart begin jaren negentig met niet minder dan 151 mogelijke titels voor zijn romans en verhalen. Scheldwoorden en Latijnse gemeenplaatsen, literaire termen en grove woordgrappen wisselen elkaar af. Ze bieden een intrigerend inkijkje in zijn gedachten. Ik analyseerde ze voor het Literatuurmuseum.

Verborgen in het groen vind je aan de westkust van Mallorca een eenvoudig maar toch luxe vakantiehuis. Met gevoel voor smaak en eenvoud creëerden de ontwerpers een serene omgeving, waar de bewoners ultiem tot rust komen. Voor de Living-special van Libelle nam ik dit huis en de omringende tuin onder de loep.

De droom: het perfecte speelveld voor een dichter. Een symbolisch spel waarin werkelijkheid en fantasie met elkaar verweven raken, ruimte laten voor vrije associaties, alledaagse situaties en diepgravende, metaforische betekenissen. Het is die plek die Erik Bindervoet onderzoekt in zijn dichtbundel De droom van eb inkt diervoer. Mijn recensie is te vinden in het nieuwe nummer van Awater.

Het aantal alleenstaanden en echtscheidingen is nog nooit zo hoog geweest. Hoe komt het toch dat de zoektocht naar de ware zo lastig is geworden? En: wat kunnen we eraan doen om goed samen oud te worden? Ik onderzocht het voor Libelle.

Toen ze de weelderige tuin van deze Zweedse boerderij voor het eerst zag, was Marie meteen verkocht. Ze snoeide flink in de verzamelwoede van de vorige bewoners en maakte er een rustig geheel van, inclusief knusse plantenkas. Voor de tuinspecial van Libelle bekeek ik deze transformatie van nabij.

Merijn en Stan prijzen zichzelf nog steeds gelukkig met hun Rotterdamse herenhuis, dat nog alle kenmerken heeft van de oorspronkelijke woning. Met veel smaak toverden ze het om tot hun eigen paradijs, nog mooier dan een hotelsuite. Voor vtwonen mocht ik hen ondervragen over deze verbouwing.

Meerdere celebrity’s verklaarden al openlijk de liefde aan Notes to Self – Nederlandse titel: Alles wat ik niet kan zeggen – van debutant Emilie Pine. Met haar bundeling van zes verhalende essays stal de Ierse hoogleraar modern drama de harten van onder meer actrice Lena Dunham en schrijfster Anne Enright, die beurtelings verklaarden dat het boek hen aan het huilen had gebracht en hen Emilie had doen omarmen als hun beste vriendin.

De afgelopen tijd lieten bibliotheken in het hele land zich van hun meest wendbare kant zien: in hoog tempo tuigden zij nieuwe producten en diensten op, om zo hun leden en bezoekers, ondanks hun sluiting, toch te kunnen blijven bedienen. Nu denken zij na over manieren waarop zij straks weer veilig hun deuren kunnen openen. Voor de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) sprak ik met bibliotheekdirecteuren uit het hele land, die zich allemaal met een eigen focus richten op de toekomst.

Gasthuis, het poëziedebuut van Laurine Verweijen, is geen schrijven over verlangen, maar is geschreven vanuit verlangen, zo laat uitgeverij Van Oorschot weten. Gasthuis gaat niet over hormonen, maar is opgetekend ‘met een lichaam en gemoed vol hormonen’, dat de woorden hun eigen kant op stuurt. Ik recenseerde haar bundel voor De Reactor.

Lottes huis stroomt over van haar liefde voor vintage en styling. Dankzij man Niek, die alles maakt wat zij voor ogen heeft, creëerde ze een thuis waar ook afgeschreven spullen een nieuw plekje krijgen. Voor vtwonen nam ik een kijkje.

Als een van de weinigen in deze wereld had ik nog nooit een boek van Herman Brusselmans aangeraakt. Tot enkele weken geleden, toen ik Bloed spuwen naar de hematoloog opensloeg. Ik kreeg een spoedcursus Brusselmans: deze schrijver voert je terug naar een tijd waarin vrouwen zich op hun onderdanigst gedroegen, raciale grappen bon ton waren en dwergen nog een legitieme bron van hilariteit.

Vandaag wordt Marga Minco honderd jaar. Wie de typische jaren negentig-foto’s van haar zeventigste verjaardag bekijkt, ziet daarop literaire grootheden als Bernlef, Vroman en Kouwenaar op een te kleine bank met een uit elkaar vallend stukje taart. Ik verbaasde me erover hoe Minco ook toen al een leven achter de rug had – en bovendien, zo weten we nu, nog een heel leven voor zich.

In de nieuwe Cultuurkrant van het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) wordt uitgebreid stilgestaan bij een relatief nieuw begrip: cultureel vermogen. Hoe zorgen we ervoor dat mensen zich cultureel blijven ontwikkelen? En wat gebeurt er in de speciale proeftuinen die rond dit begrip zijn ingericht?

De briefjes die Connie Palmen aan haar collega en goede vriend Adriaan van Dis schreef, zijn te lezen als lessen in liefhebben. Ze laten zien hoe je intimiteit uitdrukt op papier – een vaardigheid die in tijden van afstand misschien wel belangrijker is dan ooit.

Het coronavirus houdt ook de Nederlandse bibliotheeksector in zijn greep. Hoe deed het coronavirus de afgelopen weken langzaam maar zeker zijn invloed gelden en op welke inventieve manieren zetten bibliotheken hun werkzaamheden voort? Een terugblik en een stand van zaken lees je in mijn artikel voor Bibliotheekblad.

Een eigentijdse woonwinkel waarin boeken de sfeermakers zijn. Die indruk krijgt de bezoeker wanneer hij via de rode loper cultuurcentrum CulturA & Zo in Nootdorp betreedt. Eind 2019 opende het vernieuwde gebouw haar deuren en onlangs verwelkomde men reeds de 55.000ste bezoeker. De Koninklijke Bibliotheek (KB) besloot een college aan het succesverhaal te wijden, waarin ook de grote invloed van het StoryHouse in Chester een prominente plaats kreeg.

Een naamloze vrouw zoekt na de dood van haar man haar heil in het troosteloze, winterse Italië. De rouw is overal. Toch wordt het nergens sentimenteel in Esther Kinsky’s Kreupelhout.

Op vrijdag 24 januari vond in het Haagse Mauritshuis het symposium De bieb in actie plaats. Bibliotheekdirecteuren en wethouders gingen in discussie over de vermaatschappelijking van de bibliotheek.
Met onder meer Mariëtte Hamer, voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER), PvdA-fractievoorzitter Lodewijk Asscher en Volkskrant-columnist Sheila Sitalsing.

De nieuwe editie van poëzietijdschrift Awater is uit! Met daarin ook mijn recensie van Jens Meijens debuut Xenomorf: een welkome afwisseling tussen het grootse perspectief van de aarde die onder onze voeten afbrokkelt en het persoonlijke van de kwetsbare herinnering.

Vanaf nu mag ik me conservator van het Literatuurmuseum noemen! Samen met onder anderen Alma Mathijsen, Bregje Hofstede, Ellen Deckwitz, Hanna Bervoets, Lieke Marsman en Nina Polak laat ik mijn licht schijnen op bijzondere stukken uit de collectie. Voor mijn eerste bijdrage dook ik in het archief van Neeltje Maria Min, aan wier zwijgzaamheid we misschien wel het grootste deel van haar oeuvre te danken hebben.

Een rijksmonument met vloerverwarming. Hoe vaak zie je dat? Bij de verbouwing van een klassieke grachtenpand in de Delftse binnenstad voorzagen Gerwin en Dennis hun nieuwste project van alle gemakken. Ik mocht bij hen binnenkijken.

Met Game of Poems schreven de gelauwerde dichters Ellen Deckwitz, Thomas Möhlmann en Ingmar Heytze een bundel die een ode brengt aan de hitserie Game of Thrones. Het resultaat is noch geschikt voor de leek noch voor de doorgewinterde kenner, concludeerde ik. Mijn recensie is te lezen in de nieuwe Poëziekrant.

‘Met Pastorale geeft Enter een prachtig podium aan de jeugd die in zijn eerdere boeken al subtiel doorschemerde.’ Voor De Reactor recenseerde ik Stephan Enters nieuwe roman, die al werd gelauwerd door onder meer de Volkskrant, Trouw en NRC, werd genomineerd voor de NRC Lezersprijs en werd bekroond tot Boek van de Maand bij De Wereld Draait Door.

Met de kerstdagen in het vooruitzicht sprak ik voor CultuurWerkt! met Milan van Waardenburg, die in de musical Anastasia een van de hoofdrollen vertolkt. Over de rol die hij inmiddels al meer dan driehonderd keer speelde, zijn dagelijkse showrituelen en de grootsheid van deze musical 2.0.

Gisteren verscheen bij uitgeverij Van Oorschot Pastorale, de nieuwe roman van Stephan Enter – de schrijver aan wie ik mijn masterscriptie wijdde, en die ik intens bewonder. Tegelijkertijd verschijnt in het nieuwe nummer van literair tijdschrift Tirade nu mijn analyse van de rol van geluk in zijn oeuvre.

Rebecca Makkais lijvige roman Een stralende toekomst – de Nederlandse vertaling van The Great Believers – begint in 1985, midden in een uitvaartdienst. En niet zomaar een: de aidsepidemie eist slachtoffers, en hoofdpersoon Yale verliest vriend na vriend, totdat hij alleen Fiona, de jongere zus van een van zijn beste vrienden, over heeft om hem gezelschap te houden.

Op 7 november is Amy Herman een van de sprekers tijdens de conferentie Wat zie jij? in het Rijksmuseum. Deze Amerikaanse advocate en kunsthistorica is ervan overtuigd dat beeldende kunst en fotografie uitgelezen middelen zijn om oplettend te leren kijken. Ik interviewde haar voor LKCA’s Cultuurkrant. Ook voelde ik Koos Hogeweg van het Antwerpse Stormkop aan de tand over hun succes.

Onder de millennialgeneratie, grofweg geboren tussen 1980 en 2000, leeft een sterke behoefte aan vrijheid, flexibiliteit, zingeving en inspiratie, ook op de werkvloer. De toptalenten van deze generatie lok je dan ook niet met een riant salaris, een vast contract of een mooie leaseauto. Maar hoe dan wel? Ik onderzocht het voor CultuurWerkt!.

Ervaren hoe de inzet van kunst en cultuur je bedrijf een voorsprong geeft? Dat kan van 11 tot en met 15 november 2019 tijdens de Week van Cultuur & Werk. In aanloop naar dit evenement schreef ik een serie blogs over de sprekers, waaronder Merlijn van Twaalfhoven, Kim Spinder en Arjen Banach.

De nieuwe Cultuurkrant van het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) is uit! Met interviews van mij met Jan ten Berge en Mohssine Dahhan over de nieuwe subsidieregeling voor archeologie van het Fonds voor Cultuurparticipatie en met Lucas Westerbeek over het belang van beeldeducatie in ons onderwijs.

De kleden die Edith vanuit Marokko naar haar lichte huis in Rotterdam haalt, vormen de rode draad van haar interieur. Voor vtwonen mocht ik een kijkje bij haar nemen.

Voor Cultuurmarketing mocht ik in gesprek met Lotte Bloem van creatief bureau Vruchtvlees en Elianne van Diepen van TAQA Theater De Vest en de Grote Kerk in Alkmaar over de rebranding van deze kerk en dit theater.

Frédéric Beigbeder (1965) begint zijn roman met een belangrijke mededeling: alle wetenschappelijke ontwikkelingen die in Een leven zonder einde voorkomen, zijn gepubliceerd in Science of Nature. En dat zullen we weten: Beigbeders zoektocht is doorspekt met theorieën en grondige overpeinzingen.

Met een bibliotheeksector die zo sterk in beweging is, komt ook verandering in de loopbaankansen die de bibliotheek biedt. Vergrijzing, digitalisering en bezuinigingen stellen bibliotheken en hun HR-afdelingen voor nieuwe uitdagingen. Hoeveel reden hebben we om positief of juist negatief te zijn over de loopbaanperspectieven en doorgroeimogelijkheden die de bibliotheeksector biedt?

Van de drie pubers in de debuutroman van Oostenrijkse schrijfster Mareike Fallwickl wil er één niet deugen. Zijn wangedrag ontrafelt door de blik van de anderen, die hem met bewondering en angst bekijken.

In een vernuftig weefwerk van terug- en vooruitblikken schildert Dörte Hansen in Middaguur een waardig beeld van het platteland, waar het verleden de boventoon voert.

Voor De Reactor recenseerde ik Adam van Wanda Reisel – en ik was kritisch: ‘Reisel heeft met Adam twee verschillende boeken met elkaar willen vervlechten. Het resultaat mag helaas niet meer dan de som der delen heten.’

Jeanne, de hoofdpersoon uit Berthe Spoelstra’s debuutroman Schemerland, praat niet meer. Ze ligt diep weggezonken in haar matras en strekt haar armen uit. Zelfs het pakken van een glas water op haar nachtkastje kost haar te veel moeite.

Siel Verhanneman schreef met haar debuut ‘een mooi associatiespel van twee hulpbehoevende geesten die evenveel uitspreken als verzwijgen, om elkaar heen draaien, elkaar proberen te bereiken, maar in plaats daarvan de lezer vooral hun eigen, geïsoleerde levens tonen. Saskia en Lander zijn twee gesloten boeken, die Siel Verhanneman op vernuftige wijze voor ons openpeutert.’

Takis Würgers roman Stella deed in Duitsland behoorlijk wat stof opwaaien: het boek over Gestapo-misdadigster Stella Goldschlag, die honderden Joden verried, zou vooral laten zien dat jonge Duitse schrijvers de Tweede Wereldoorlog enkel gebruiken als fletse achtergrond waartegen ze hun verhalen zich laten afspelen. Die visie doet Würgers roman weinig recht, betoogde ik in NRC.

De nieuwe editie van poëzietijdschrift Awater is uit! In dit nummer bespreek ik de nieuwe bundel van Liesbeth Lagemaat, verschenen bij uitgeverij Wereldbibliotheek. Ik word onder meer vergezeld door Ahmed Aboutaleb, Ted van Lieshout, Willem Jan Otten en Thomas Möhlmann.

‘Waarom schrijf ik twintig jaar na Legende van een zelfmoord weer over mijn vader?’ vraagt David Vann in het voorwoord van zijn nieuwste roman Heilbot op de maan. Het antwoord ligt in het hem tot dan toe onbekende verhaal dat zijn stiefmoeder hem onlangs vertelde.

De derde Poëziekrant van dit jaar is uit! Voor deze editie besprak ik de nieuwe bundel van Elly de Waard én verse vertalingen van e.e. cummings.

Is een meesterwerk nog steeds een meesterwerk als de schrijver in kwestie het al eens eerder heeft geschreven? Voor DW B boog ik me over Grand Hotel Europa van Ilja Leonard Pfeijffer, genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs.

Voor vtwonen mocht ik binnenkijken bij een prachtig omgetoverd rijtjeshuis in Nieuw-Vennep. Nu te bewonderen in het meinummer.

Dit jaar was ik social media manager tijdens een van de gezelligste Koningsnachtfestivals van Nederland: het Delftse Oranjekoorts.

We kennen de een jaar geleden overleden F. Starik, pseudoniem van Frank von der Möhlen, als kunstzinnige alleskunner: niet alleen was hij dichter en prozaschrijver, ook hield hij graag de camera, de microfoon en het penseel vast.

In zijn nieuwe roman De ommelanden laat Elvis Peeters zien hoe een stadse dame de provincie in trekt. Surveillerende buurtelingen drijven haar in het nauw.

De nieuwste roman van Hanneke Hendrix, Aswoensdag, verhaalt over het hectische leven van Marit, die ten einde raad begint aan haar laatste ivf-poging als ze een telefoontje krijgt dat haar vergeetachtige moeder niet langer voor zichzelf kan zorgen.

Het beroep van volksteller wordt in Nederland al een tijd niet meer beoefend, maar in de VS nog wel. In de roman Census van de Amerikaanse schrijver Jesse Ball gaat het hoofdpersonage als zodanig op pad, en niet zomaar: als hij hoort dat hij ongeneeslijk ziek is, besluit hij nog één grote reis te maken – met zijn zoon, die het syndroom van Down heeft.

In de tweede 2019-editie van Poëziekrant staat niet alleen mijn uitgebreide recensie van René Huigens nieuwe bundel Steven!, maar ook eigen poëzie.

Na haar geprezen debuut De gelukkigen begint Kristine Bilkau ook haar nieuwste roman veelbelovend. Mijn totaaloordeel over Een liefde, in gedachten, verschenen bij uitgeverij Cossee, vind je in NRC Handelsblad en nrc.next.

Hypertoegespitste apps als Veganific, Tastebuds en Tindog zijn wel lekker efficiënt, maar hebben we daar nog wel genoeg te kiezen? Voor HP/De Tijd boog ik me over de nieuwe verzuiling in het online datelandschap.

In De zeven zintuigen buigt neurowetenschapper en psychiater Iris Sommer zich over de vraag hoe ons eigen ik onze waarnemingen kleurt. De boodschap: in alles wat je ziet, hoort, ruikt, proeft en voelt spelen ieders eigen verwachtingen, vermoedens en vooroordelen een doorslaggevende rol.

Introverten en extraverten worstelen zich door hun schooltijd heen in De zoon van mijn moeder van Markus van der Graaff en in Nederhalfrond van J.Z. Herrenberg. Voor DW B onderwierp ik hen aan een vergelijkende lezing.

De eerste wankele stapjes van chat fiction op Nederlandse bodem: voor HP/De Tijd volgde ik WhatsApp-thriller Ontspoord van NS.

Moeder van glas is een waarheidsgetrouwe weergave van Roos Schlikkers jeugd, waarin ze mocht kleien met boter en op zijn tijd een advocaatje toegeschoven kreeg. Voor de buitenwereld zag dat er vast uit als een kinderspeelparadijs; voor het gezin waren het vage tekenen van het manisch-depressieve label dat Schlikkers moeder pas na haar zestigste opgeplakt zou krijgen.

Voor Medisch Contact recenseerde ik het Iranese No Date, No Signature in Rialto in Amsterdam. De film viel alvast in de prijzen in Venetië, Chicago en Bratislava.

Vandaag te lezen in NRC en nrc.next: mijn recensie van Lara Taveirnes roman Kerkhofblommenstraat, verschenen bij uitgeverij Prometheus, waarin roddels rondzoemen in Vlaamse plattelandstaal.

Voor wie zin heeft in een lang gedicht én een krimi ineen: lees Simeliberg van Michael Fehr, verschenen bij Uitgeverij Koppernik.

Voor rekto:verso boog ik me over Drift van Bregje Hofstede, verschenen bij Das Mag – een intiem liefdesportret vol angst en wijsheid.

Met de LocHal, Tilburgs centrale vestiging, is de Nederlandse bibliotheekbranche weer een kroonjuweel rijker. Met directeur Peter Kok, manager Angélique de Kort en projectleider Pieternel Thijssen mocht ik al voor de opening een kijkje nemen bij dit baanbrekende gebouw, dat oud met nieuw verbindt.

Voor De Reactor schreef ik over de barre relatie tussen vader en zoon in Jaap Robbens Zomervacht.

Voor Vrij Nederland legde ik uit waarom we alumni beter moeten begeleiden bij het vinden van hun plek in het werkende bestaan.

Caro Van Thuyne geeft in haar debuut Wij, het schuim het woord aan onverwachte observatoren als de golf en het doodshoofdaapje, die hun zegje doen over liefde en lijden. Mijn oordeel is in NRC te lezen.

Altijd fijn, de landsgrenzen over: voor het Vlaamse rekto:verso mocht ik me uitlaten over Eva Posthuma de Boers spel met fictie en feit.

En toen verscheen mijn eerste reportage in vtwonen, waar ik mocht binnenkijken in het Amsterdamse herenhuis van Emma van den Wall van Studio Paradis. Het resultaat ligt in de winkel.

Met Kus schotelt debutant Julien Ignacio (1969) de lezer een emotionele interne monoloog van een gebroken vader voor, gericht aan zijn zieke negenjarige zoontje.

Ik wist dat het LONK Magazine van Probiblio, met 25 interviews met leesexperts uit de bibliotheekwereld, een pareltje zou worden, maar dat ik op de cover zou staan…

In Vrij Nederland mocht ik vertellen over het nare marketingbijsmaakje dat sport heeft gekregen.

In NRC schreef ik over Er is niemand bij de kalveren, het debuut van de Duitse Alina Herbing. Voor wie na Marieke Lucas Rijneveld en Lize Spit op zoek is naar plattelandsavontuur buiten de grenzen van ons taalgebied.

Voor HP/De Tijd beantwoordde ik de vraag waarom we zo massaal weglopen met de boeken van Yuval Noah Harari.

Aminatta Forna’s Paradox van geluk verhaalt over de multiculturele vriendschap tussen de Amerikaanse Jean, die Londense stadsvossen bestudeert, en de Ghanese traumapsychiater Atilla.

Of de extra klusjes van Yvon elkaar niet in de weg lopen? Daar piekert heel Nederland zich nu suf over – en ik piekerde mee.

‘Wie Rafael Chirbes’ Paris-Austerlitz leest, heeft het gevoel een herontdekking van een verloren gewaande roman in handen te hebben.’ Voor Medisch Contact besprak ik deze roman.

Willem Brakman (1922-2008) en Simon Vestdijk (1898-1971) waren beiden gelauwerde schrijvers, maar zij hadden meer gemeen.

‘Altijd interessant wanneer een cultureel object bij critici zulke scherpe tegengestelde reacties oproept.’ Mijn bespreking van Oscar van den Boogaards Kindsoldaat lees je bij DW B.

Al in de vroegmoderne tijd wist Joost van den Vondel zijn publiek diep te raken met een gedicht over zijn overleden zoontje Constantijntje. Recentelijk is er een ware hausse aan dodekindliteratuur: aan Schaduwkind van P.F. Thomése, Contrapunt van Anna Enquist, Tonio van A.F.Th. van der Heijden en Malva van Hagar Peeters. Aan deze laatste roman wijdde ik mijn bijdrage aan de bundel Van Constantijntje tot Tonio. Het dode kind in de Nederlandse literatuur, verschenen bij uitgeverij Verloren.

Voor De Reactor boog ik me over De avond is ongemak, de veelgeprezen debuutroman van Marieke Lucas Rijneveld.

Enkele van mijn gedichten verschenen in nummer 466 van Tirade, samen met werk van onder meer Thomas Möhlmann en Roos van Rijswijk.

Enkele van mijn gedichten verschenen in het literaire tijdschrift DW B.

Met Siebe Bluijs wisselde ik van mening over het afstandelijke samenspel tussen natuur en mens in Hoe ik een bos begon in mijn badkamer van Maartje Smits en Het tegenovergestelde van een mens van Lieke Marsman.

De Bibliotheca Thysiana aan het Leidse Rapenburg herbergt sinds al de opening in 1655 ruim tweeduizend boeken van koopman Johannes Thysius. Bij de boekenschat hoort ook een familie- en bibliotheekarchief van vijftien strekkende meter, met een schat aan informatie voor geschiedkundigen, kunsthistorici, taal- en letterkundigen en boekwetenschappers. In deze bundel geven specialisten uit diverse disciplines een eerste indruk van de rijkdom van dit veelzijdige historische materiaal. Ik schreef een hoofdstuk over de belangrijke rol van de custodes, die dag en nacht op de boekenschatten pasten.

Normaal. Doen. Het klinkt zo eenvoudig. Maar wat is dat eigenlijk, normaal doen, vroeg Vrij Nederland. En wat doe je als je vindt dat iemand níét normaal doet? Mijn antwoord lees je hier.

Voor Lood Magazine interviewde ik Max Porter, die met zijn debuut Verdriet is het ding met veren de Europese Literatuurprijs won, en onder meer werd genomineerd voor de Goldsmiths Prize, The Guardian First Book Award en de Dylan Thomas Prize.

Dertien jaar achter elkaar schreef een mannelijke auteur het Boekenweekgeschenk, dat tijdens de jaarlijkse Boekenweek bijna een miljoen keer over de toonbank gaat. Bovendien maakte Stichting CPNB niet alleen vrouwonvriendelijke keuzes in het toebedelen van het Boekenweekauteurschap; zij accepteerde ook de uitgave van uiterst vrouwonvriendelijke Boekenweekgeschenken, met de vrouw als minderwaardig personage en als genegeerde intertekstuele bron. Ik schreef een vurig betoog over deze ongelijke verhouding voor NRC.

In maart 2014 verscheen mijn debuutroman Achterland bij Querido. De twintigjarige Emma komt haar moeder tegen in de supermarkt. Wat moet ze zeggen? Bijna een jaar eerder barstte de bom van Emma’s relatie met haar moeder: ze ontvluchtte de stad en trok in bij haar vriend Frank, die bij zijn familie op een boerderij woont. Maar dan staan zij en haar moeder plotseling weer tegenover elkaar.