De afgelopen twee jaar werkten de Koninklijke Bibliotheek, Hogeschool Rotterdam, TU Delft en Fers samen aan MAKERLAB. Acht bibliotheken gingen onder begeleiding van deze instellingen aan de slag met hun eigen maakplaats. Hun geleerde lessen zijn verzameld in een handboek. Hiermee kunnen ook andere bibliotheekorganisaties aan de slag. Ik deed de eindredactie van dit handboek.

Het aanbod van bibliotheken rondom basisvaardigheden groeide in 2021 gestaag door, ondanks de beperkingen die zij ondervonden vanwege de coronamaatregelen. Dat blijkt uit onderzoek van de Koninklijke Bibliotheek, uitgevoerd via de Bibliotheekmonitor. Ik verzorgde de eindredactie en communicatie rondom dit onderzoek.

In de afgelopen jaren is een landelijk netwerk van Informatiepunten Digitale Overheid (IDO’s) in bibliotheken opgebouwd. Tegelijkertijd ontstaan ook steeds meer IDO’s op andere plekken. Daarover schreef ik een whitepaper in opdracht van de Koninklijke Bibliotheek.

De Gegevenslevering Wsob is gepubliceerd! Jaarlijks voert de Koninklijke Bibliotheek dit onderzoek naar de stand van de bibliotheeksector uit, in samenwerking met de Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB), Stichting Samenwerkende POI’s Nederland (SPN) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Ik ben trots dat ik dit jaar opnieuw aan de publicatie van dit onderzoek mocht meewerken.

Het thema digitaal burgerschap wordt binnen de bibliotheeksector breed omarmd. Daarbij ligt de nadruk veelal op thema’s als mediawijsheid, cyberveiligheid en maakplaatsen, en minder bij actuele thema’s zoals AI, desinformatie en creatieve technologie. Dat blijkt uit onderzoek van de KB, uitgevoerd via de Bibliotheekmonitor. Ik redigeerde dit onderzoek en verzorgde de bijbehorende communicatie.

KB.nl is een levendige website, waarop je alles vindt over wat de Koninklijke Bibliotheek is en doet. Om die content te blijven aanvullen en de website nog verder te optimaliseren voor toekomstig gebruik, is er een eindredacteur, die verantwoordelijkheid draagt voor alle inhoud op de KB-website. De komende maanden vervang ik de huidige eindredacteur tijdens haar zwangerschapsverlof.

De Koninklijke Bibliotheek, de nationale bibliotheek van Nederland, heeft een nieuwe website. Op deze website is alles wat de Koninklijke Bibliotheek doet te vinden. Ik schreef en redigeerde de teksten voor de website.

Ondanks de maatregelen rondom het coronavirus hebben bibliotheken ook in het afgelopen schooljaar hun band met het voortgezet onderwijs verstevigd. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van de Koninklijke Bibliotheek, uitgevoerd via de Bibliotheekmonitor. Ik schreef en redigeerde dit onderzoek en verzorgde de bijbehorende communicatie.

Ondanks de beperkingen door de maatregelen rondom de coronacrisis bedienden bibliotheken ook in het schooljaar 2020-2021 ruim 5,3 duizend schoolvestigingen voor het primair onderwijs, 78% van alle schoolvestigingen in hun werkgebied. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van de Koninklijke Bibliotheek, uitgevoerd via de Bibliotheekmonitor. Ik schreef en redigeerde dit onderzoek en verzorgde de bijbehorende communicatie.

Bibliotheken blijven in hun aanbod voor baby’s, dreumesen en peuters inzetten op taalarme gezinnen. Dat blijkt uit onderzoek naar de samenwerking tussen voorschoolse educatie en de bibliotheek, uitgevoerd via de Bibliotheekmonitor. Ik verzorgde de tekstuele kant van dit onderzoek.

Of het gaat om het beoordelen van nieuws en informatie of communicatie met de overheid: digitale geletterdheid is essentieel om te participeren in de samenleving. In een meerjarig onderzoeksprogramma doet de Rijksuniversiteit Groningen onderzoek naar de individuele, sociale en technologische factoren die de ontwikkeling van digitale geletterdheid stimuleren en verhinderen. Hoe vergaat het de onderzoekers in dit project achter de schermen? Ik sprak met promovendi Denise Mensonides en Alex Smit over hun doelen, de voortgang en de voorlopige resultaten.

Veel bibliotheken vinden duurzame ontwikkeling belangrijk, maar handelen daar niet altijd naar. Dat blijkt uit de themameting Bibliotheken en duurzame ontwikkeling van de Koninklijke Bibliotheek, uitgevoerd via de Bibliotheekmonitor. Ik verzorgde de tekstuele kant van dit onderzoek.

Ondanks de coronabeperkingen hebben bibliotheken in de belastingaangifteperiode van 2021 ruim 7 duizend burgers bereikt. Dat blijkt uit het onderzoek naar de samenwerking tussen bibliotheken en de Belastingdienst, uitgevoerd via de Bibliotheekmonitor. Ik verzorgde de tekstuele kant van dit onderzoek.

Ondanks de tijdelijke coronasluitingen hebben bibliotheken zich in het afgelopen anderhalf jaar hard ingezet om burgers te blijven bedienen. Bij het opzetten van alternatieven voelden zij zich soms wel gehinderd door beperkingen in apparatuur en eigen kennis. Desalniettemin zien zij toekomst in de digitale transitie die bibliotheken in coronatijd hebben doorgemaakt. Dat blijkt uit de Coronamonitor van de Koninklijke Bibliotheek. Ik verzorgde de redactie van dit onderzoek.

Hoe digitaal vaardig zijn Nederlandse jongeren, en wat is ervoor nodig om ze dat nog meer te laten worden en blijven? Die vragen probeerde onderzoeksbureau CHOICE Insights + Strategy in opdracht van de Koninklijke Bibliotheek te beantwoorden middels een steekproef onder ruim duizend jongeren van 10 tot en met 15 jaar. Ik verzorgde de tekstuele kant van het onderzoek.

In de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag is een plek te vinden waar je vrij kunt pionieren: het KB Atelier. Hier experimenteert de KB al lerend samen met creatieve makers om alle verhalen die dit instituut herbergt tot leven te brengen, zodat ze een nog breder publiek kunnen bereiken en raken. In samenwerking met ontwerper Tariq Heijboer en projectleider Loes van Eijk maakte ik het eerste jaarverslag van het KB Atelier, dat hopelijk nog vele vervolgedities zal krijgen.

Hij is er weer: het dossier Bibliotheekstatistiek! In dit dossier bundelt de Koninklijke Bibliotheek, in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, ieder jaar de belangrijkste cijfers over openbare bibliotheken. Denk onder meer aan statistieken op het gebied van bezoeken, leden, uitleningen, personeel en de digitale bibliotheek. Het zal geen verrassing zijn dat het coronavirus op al deze vlakken veel invloed heeft uitgeoefend. Toch laat dit dossier vooral zien hoe veerkrachtig bibliotheken zich in het afgelopen jaar hebben getoond.

Bij de bibliotheek leen je niet alleen boeken: je kunt er ook terecht om te maken. Denk bijvoorbeeld aan programmeren, robotica en videobewerking. Veel bibliotheken hebben daarvoor een speciale makerplaats ingericht. Naar die activiteiten en ruimtes heeft de Koninklijke Bibliotheek nieuw onderzoek uitgevoerd via de Bibliotheekmonitor.

Ondanks de coronabeperkingen bedienden bibliotheken ook in het afgelopen schooljaar ruim zesduizend schoolvestigingen voor het primair onderwijs. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van de Koninklijke Bibliotheek, uitgevoerd via de Bibliotheekmonitor. Alle 143 basisbibliotheken werkten onverminderd samen met het primair onderwijs, onder meer op het gebied van leesbevordering en digitale geletterdheid. Ik was verantwoordelijk voor de tekstuele kant van dit onderzoek.

Ondanks de maatregelen rondom het coronavirus hebben bibliotheken ook in het afgelopen schooljaar hun band met het voortgezet onderwijs nog verder verstevigd. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van de Koninklijke Bibliotheek, uitgevoerd via de Bibliotheekmonitor. Ruim de helft van de bibliotheken werkte in het schooljaar 2019-2020 actief met scholen samen op het gebied van leesbevordering en digitale geletterdheid, zelfs toen zij hun deuren gesloten moesten houden.

Jaarlijks helpen bibliotheken duizenden burgers met het invullen van hun belastingaangiften. In 2020 waren bibliotheken tijdens een deel van de aangifteperiode gesloten, waardoor zij hun dienstverlening slechts beperkt konden uitvoeren. Desalniettemin tuigden veel vestigingen alternatieve vormen van dienstverlening op, waarmee toch nog bijna vijfduizend burgers konden worden geholpen. Dat blijkt uit het onderzoek naar de samenwerking tussen bibliotheken en de Belastingdienst, uitgevoerd via de Bibliotheekmonitor van de Koninklijke Bibliotheek.

Bibliotheken blijven onverminderd inzetten op de gezinsaanpak om laagtaalvaardige ouders en hun kinderen te bereiken. Dat blijkt uit onderzoek naar de samenwerking tussen voor- en vroegschoolse educatie en de bibliotheek, uitgevoerd via de Bibliotheekmonitor van de Koninklijke Bibliotheek. Ik mocht mij bezighouden met de tekstuele kant van dit onderzoek.

Het digitaal vaardig maken en houden van de Nederlandse burger is een van de grootste maatschappelijke opgaven van het moment. In aanloop naar het Nationale Bibliotheekcongres van 2021 creëerde ik samen met mijn collega’s van de Koninklijke Bibliotheek het dossier Digitaal burgerschap. In dit dossier wordt dit onderwerp vanuit verschillende invalshoeken belicht, met de relevantie voor bibliotheken als voornaamste focus.

Ook in 2019 organiseerden bibliotheken weer meer activiteiten. Ze vormen een steeds belangrijker middel om invulling te geven aan de verschillende maatschappelijke kernfuncties die bibliotheken vervullen. Ook blijft het personeelsbestand groeien en lenen bibliotheken steeds meer e-books uit. Al deze informatie is te vinden in het nieuwe dossier Bibliotheekstatistiek, dat vanaf vandaag beschikbaar is op Bibliotheekinzicht. Vanuit mijn rol als onderzoeksredacteur bij de Koninklijke Bibliotheek schreef ik opnieuw mee aan dit dossier.

Het coronavirus heeft alle bibliotheken geraakt: zij waren gedwongen hun deuren te sluiten en hun activiteiten af te gelasten. Tegelijkertijd zijn ook nieuwe initiatieven ontstaan, waarmee bibliotheken hun aanbod hebben vervangen of zelfs hebben uitgebreid. Dit dossier op Bibliotheekinzicht.nl brengt deze stroomversnelling in kaart, met analyses, interviews en leestips.

Meer bezoekers, meer gebruik van de digitale collectie en meer activiteiten – dat is het afgelopen bibliotheekjaar in een notendop. Bij de Koninklijke Bibliotheek (KB) werkte ik mee aan het dossier Bibliotheekstatistiek, dat inzicht geeft in de staat van de bibliotheek.

Als onderzoeksredacteur bij de Koninklijke Bibliotheek houd ik mij onder meer bezig met het verzamelen en verspreiden van informatie over openbare bibliotheken. Inmiddels staan de eerste onderzoeken van mijn hand online: over bezuinigingen in het bibliotheekwezen en de impact van bibliotheken op jeugd en lezen.

Openbare bibliotheken organiseren vele duizenden activiteiten per jaar – en dat mag iedereen weten. Samen met de Koninklijke Bibliotheek maakte ik daarom een on- en offline publicatie die de breedheid van al die activiteiten onder de aandacht brengt.