Lange tijd werden verhalen over moeders in de Nederlandse literatuur vooral geproduceerd door mannelijke schrijvers, die zich met name richtten op hun excentrieke doch zorgzame moederfiguren. De laatste jaren is echter een kentering zichtbaar: eindelijk wordt het moederschap door de ogen van twijfelmoeders, bijnamoeders, spijtmoeders en schrijfmoeders bezien – en dat levert een aanzienlijk gevarieerder beeld op.

Hoeveel houvast heb je als lezer nodig om een ideeënroman te lezen als meer dan een aaneenrijging van losse overpeinzingen? Roelof ten Napel lost het in Over het zwijgen, waarin hij stilstaat bij de vraag waarom dichter Marie twintig jaar geleden de pen neerlegde, knap op. Ik recenseerde de roman voor De Lage Landen.

In De onzichtbaren volgen we een jonge Oekraïener in zijn zoektocht naar de man die steeds op cruciale momenten zijn leven binnenstapt. Frank Nellens tweede roman is een historische ode aan de verhalenverteller, die zich zelfs in de donkerste momenten met zijn fantasie naar het licht worstelt. Ik besprak het boek voor De Lage Landen.

De zee vraagt onze aandacht. Nu het klimaat op steeds meer fronten van zich laat horen, met een stijgende zeespiegel en woedende tsunami’s, rijst de vraag hoelang we in de Lage Landen onze voeten nog droog zullen houden. Ook in de beeldende kunst en literatuur wordt die angst gevoeld. Ik schreef er een essay over voor De Lage Landen.

De bibliotheek is aan een wederopstanding bezig. Waar de afgelopen jaren steeds meer vestigingen werden gesloten, profileert deze publieke instelling zich vandaag de dag als dé plek waar de burger kennis kan opdoen en anderen kan ontmoeten. Hoe zien deze huiskamers van steden en dorpen er precies uit? En zien we daarin nog verschillen tussen Nederland en Vlaanderen?

Vanaf nu maak ik onderdeel uit van de redactieraad literatuur van tijdschrift en online platform De Lage Landen, dat context biedt bij de cultuur van de Lage Landen. Naast literatuur krijgen ook kunst, taal, geschiedenis en maatschappelijke ontwikkelingen aandacht. Als redactielid draag ik ideeën aan voor de inhoud van het blad en de website, en neem ik bestaande content kritisch onder de loep.

Je zou misschien denken dat voor vrouwen weinig meer te bevechten valt: het kiesrecht is binnen, anticonceptie is legaal en arbeidsomstandigheden worden steeds meer gelijkgetrokken. Toch is er nog een wereld te winnen: die van het verleden. In hun recente werk laten schrijvers Connie Palmen, Iduna Paalman en Jente Posthuma zien dat de geschiedschrijving nog steeds om drastische revisie vraagt. Ik schreef erover voor De Lage Landen.

In Voornamelijk vrouwen bundelde Connie Palmen eerder geschreven essays over vrouwelijk schrijverschap. De lezer hangt aan haar lippen terwijl zij de levens van door haar bewonderde vrouwelijke collega-auteurs bespreekt. Aan de hand van Palmen komen we zeldzaam dicht bij het antwoord op belangwekkende filosofische vragen. Ik recenseerde het boek voor De Lage Landen.

In haar nieuwste roman De kuil schetst Laura van der Haar van twee kanten het leven van het jonge koppel Kasja en Lennart, die elkaar steeds verder verliezen door de rouw om zijn comateuze zusje. Wat zich ontvouwt, is een zoektocht naar antwoorden van zijn kant en een vlucht in andermans armen aan de hare. Ik recenseerde het boek voor De Lage Landen.

De literatuurgeschiedenis kent meerdere meesterwerken die achter de tralies tot stand zijn gekomen. Ook in de Lage Landen kennen we voorbeelden van zulke gevangenisverhalen, met de verzamelbundel Gevangenispost als meest recente toevoeging. Een duik in het genre laat zien hoe literatuur zowel dader als slachtoffer aan het woord laat.

Het is een bijzonder moment, de verschijning van Meisjes uit het dorp: het betekent de afronding van een trilogie waaraan Marion Bloem veertig jaar geleden begon. In deze nieuwste roman volgen we Ramona, die terugblikt op haar jeugd in Het Dorp in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw. Ik recenseerde het boek voor De Lage Landen.

Het platteland: de plek waar je je ongestoord kunt terugtrekken om eens rustig na te denken. Of schetst recente Nederlandse en Vlaamse literatuur een ander beeld? Ik onderzocht het met het oeuvre van Marieke Lucas Rijneveld, Buitenleven van Nina Polak, Wormmaan van Mariken Heitman en De beesten van Gijs Wilbrink in de hand.

Door de heisa rondom de terugtrekking van Pim Lammers als schrijver van het Kinderboekenweekgedicht komt literatuur waarin pedofilie een rol speelt weer in de aandacht te staan. In deze verhalen wordt gebruikgemaakt van allerhande literaire middelen om de lezer zich bewust te maken van de complexiteit van het onderwerp. Ik schreef over deze literatuur voor De Lage Landen.

Dit jaar is het Vermeerjaar: het Rijksmuseum in Amsterdam organiseert een grootste tentoonstelling rondom de beroemde kunstenaar, waarin een record van bijna dertig werken samenkomen. Maar wie was de Delftse Vermeer nu eigenlijk? Waar in zijn geboortestad zijn nog sporen van de kunstenaar te zien? Ik ging op onderzoek uit voor De Lage Landen.

Van eenlettergrepige woorden tot hele zinnen: boektitels zijn er in allerlei soorten en maten. Zijn er bepaalde trends te ontwaren? Wie bepaalt eigenlijk wat er uiteindelijk op de kaft komt te staan? En waar heb je allemaal rekening mee te houden als boektitelverzinner? Ik schreef erover voor De Lage Landen.

Op 11 december nam Ellen Deckwitz voor haar oeuvre de Tollensprijs in ontvangst. Waarom zet ze zich met zoveel enthousiasme in om poëzie in het maatschappelijk gewoel binnen te brengen? Op welke manier doet ze dat en hoe onderscheidt ze zich daarin van andere poëzie-ambassadeurs? Wat is voor haar de rol van poëzie? Over die en andere vragen ging ik met haar in gesprek voor tijdschrift De Lage Landen.

De Nederlandse literatuur raakte de afgelopen jaren gefascineerd door de beproevingen van het alpinistenleven, met Pauline Slots Bergen aan zee als meest recent voorbeeld. In deze roman volgen we voor de variatie eens niet de man die de toppen beklimt, maar de vrouw die achterblijft. Wat vertellen romans als deze ons over de redenen om telkens weer hoogste bergen te willen overmeesteren?

Amsterdam dient al decennialang als decor van een deel van de Nederlandse literatuur: niet alleen omdat vrijwel alle uitgeverijen er hun kantoor hebben gevestigd, maar ook omdat de stad veel auteurs na aan het hart ligt. Tegelijkertijd blijkt de drukte van de Nederlandse hoofdstad aanleiding voor een eeuwig gevoel begluurd te worden. Ik schrijf erover in mijn essay over Amsterdam in recente Nederlandstalige literatuur voor De Lage Landen.

Dertien jaar na zijn debuut bestormt Philip Huff de hitlijsten met wat op de flap zijn ‘persoonlijkste roman tot nu toe’ wordt genoemd. In Wat je van bloed weet gaat een naamloze verteller gebukt onder een jeugd met ouders die elkaar en hun kinderen de tent uit vechten. Ik recenseerde het boek voor De Lage Landen.

Schrijver ben je allang niet meer alleen door boeken te maken: je moet er ook de boer mee op. Meer dan ooit is de auteur een publieke figuur die zijn gezicht moet laten zien op scholen, bij conferenties en in televisieprogramma’s. Blijft er nog wel genoeg tijd over om te schrijven? Of horen al die uitstapjes onherroepelijk bij het auteurschap? Voor De Lage Landen deelde ik mijn eigen ervaringen en die van twee collega’s.

Ophef in de letteren: NBD Biblion, de grootste leverancier van bibliotheekboeken in Nederland, laat zijn aanbevelingen voortaan schrijven door kunstmatige intelligentie, en gooit honderden recensenten op straat. Schrijvers en literaire critici steigeren over deze beslissing. Als collectiespecialist, recensent en auteur denk ik daar enigszins anders over. Ik schreef er een opiniestuk over voor De Lage Landen.

Als het in de Nederlandstalige literatuur over seks ging, had het mannelijke perspectief decennialang de overhand. Maar nu belicht een nieuwe generatie van veelal vrouwelijke schrijvers ook de andere kant. Voor De Lage Landen belichtte ik de recente romans van Eva Coolen, Hannah van Binsbergen, Tobi Lakmaker en Helena Hoogenkamp. Ook recenseerde ik A.D., waarin Gustaaf Peek het verhaal van de gewone man op koloniale schepen vertelt.

Je afzonderen van de maatschappij en in harmonie met de natuur gaan leven: zo proberen communes hun idealen in de praktijk te brengen. Maar die besloten gemeenschappen blijken moeilijk bestand tegen de kritische blik van buitenaf, zo blijkt uit de recente romans van Eva Meijer, Gerda Blees en Merijn de Boer. Ik analyseerde het communethema in deze boeken voor De Lage Landen.

De #MeToo-kwestie is ook in de Nederlandstalige literatuur geland. In hun nieuwste romans leggen Yolanda Entius, Henk van Straten en Roelof Smit pijnlijk bloot hoe dun de scheidslijn is tussen een romantische avond en seks tegen je wil. En vooral: hoe groot de invloed van het perspectief is bij de beoordeling daarvan. Wanneer spreekt een lichaam boekdelen en wanneer verdient de taal van ons lijf toelichting?

Kun je geluk beschrijven in literatuur? Sander Kollaard doet in zijn romans en korte verhalen alvast een krachtige poging. Zijn personages geven zin aan hun bestaan door voortdurend te observeren, te reflecteren en te ordenen. Wie het leven als een verhaal bekijkt, houdt de onvermijdelijke dood op afstand, zo blijkt uit zijn recente verzamelbundel De laatste dag van de koning. Voor De Lage Landen nam ik Kollaards oeuvre onder de loep.

Het ziet er niet goed uit voor Nederland in KliFi, Adriaan van Dis’ nieuwste, dystopische roman: je loopt maar beter in de pas van de overheid en klimaatrampen ontwrichten de samenleving. Het is aan een schrijver om alsnog verbinding te zoeken, concludeer ik in mijn recensie voor De Lage Landen.

Transgenders laten steeds meer van zich horen, en ook het fictiepersonage dat worstelt met het onderscheid tussen man en vrouw stapt langzaam maar zeker in het licht. In hun recente boeken proberen Yolanda Entius, Mariken Heitman en Marieke Lucas Rijneveld gendertwijfels begrijpelijk te maken voor een groter publiek – in de vorm van vergelijkingen met Moeder Natuur. Lees mijn analyse voor De Lage Landen in het nieuwste nummer of online.

Eerder verscheen in het tijdschrift De Lage Landen een artikel van mijn hand over de representatie van seksualiteit van jonge vrouwen in hedendaagse Nederlandse literatuur. Dit artikel is nu ook verschenen in een Franse vertaling in het tijdschrift Septentrion.

In oktober vorig jaar verscheen Varkensribben van de Vlaamse Amarylis De Gryse. De roman is nu genomineerd voor de Bronzen Uil, prijs voor het beste debuut van de Lage Landen. Voor die gelegenheid besprak ik het boek voor Vlaams literair platform De Reactor.